Μένουμε στη Σέγκεν?

Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, σε σχετική έκθεση της, καταρρίπτει τους ισχυρισμούς κυβερνητικών παραγόντων, ότι η απουσία λήψης μέτρων κατά της μετανάστευσης με τη δημιουργία χώρων φιλοξενίας, εγκυμωνεί κινδύνους για την έξοδο της χώρας μας από τη συνθήκη Σέγκεν.

Η Επιτροπή, παρότι αναγνωρίζει τις σοβαρές ανεπάρκειες της χώρας μας, θωρεί ότι πρέπει να συνεχίσουν να αποτελούν προτεραιότητα οι προσπάθειες, ιδίως όσον αφορά τον έλεγχο των εξωτερικών χερσαίων και θαλάσσιων συνόρων. Διαπιστώνει, ως εκ τούτου, ότι χρειάζεται να συνεχίσει να υποστηρίζει τις προσπάθειες της χώρας για τη διαχείριση των εξωτερικών συνόρων της, ιδιαίτερα βοηθώντας την Ελλάδα να κάνει αποτελεσματικότερη χρήση των σχετικών ενωσιακών πόρων για τη διαχείριση της μετανάστευσης.

Σύμφωνα με την έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, με την οποία διενεργείται το πρώτο «τσεκ άπ» του χώρου Σέγκεν, περισσότεροι από 400 εκατομμύρια Ευρωπαίοι μπορούν πλέον να ταξιδεύουν χωρίς διαβατήριο σε όλο τον χώρο Σένγκεν. Δεδομένου ότι οι Ευρωπαίοι πραγματοποιούν περισσότερα από το 1,25 δισεκατομμύρια ταξίδια τον χρόνο, απαιτείται επαγρύπνηση για την προάσπιση του δικαιώματος ελεύθερης κυκλοφορίας των πολιτών.

Η έκθεση συνοδεύεται από κατευθυντήριες γραμμές που επιδιώκουν να εξασφαλίσουν συνεκτική ερμηνεία και εφαρμογή των επιλεγμένων ζητημάτων με πνεύμα αλληλεγγύης.

«Ο χώρος Σένγκεν», επισημαίνεται σε δήλωσή της η Σεσίλια Μάλμστρομ, Επίτροπος Εσωτερικών Υποθέσεων της ΕΕ, «αποτελεί ένα από τα πολυτιμότερα επιτεύγματα της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης, χαίρει της εκτίμησης των περισσοτέρων πολιτών της Ένωσης και συμβάλλει σημαντικά στην οικονομική μας ευμάρεια. Ο καθένας έχει το δικό του μερίδιο ευθύνης για την προάσπιση του Σένγκεν. Αυτό ξεκινά με τακτική και εποικοδομητική συζήτηση στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο, καλή βάση της οποίας μπορεί να αποτελέσει η σημερινή έκθεση», δήλωσε η Σεσίλια Μάλμστρεμ, Επίτροπος Εσωτερικών Υποθέσεων της ΕΕ.

Η πρώτη έκθεση καλύπτει την περίοδο μεταξύ 1ης Νοεμβρίου 2011 και 30ης Απριλίου 2012 και αναλύει ιδιαίτερα τα εξής ζητήματα:

Πρώτον, την κατάσταση στα εξωτερικά σύνορα της Σένγκεν. Σ΄αυτήν διαπιστώνεται ότι η πίεση στα εξωτερικά σύνορα της Σένγκεν επικεντρώνεται σε περιορισμένο αριθμό ευαίσθητων σημείων, ιδιαίτερα στον άξονα της Ανατολικής Μεσογείου που διέρχεται από την Τουρκία και την Ελλάδα. Κατά το τελευταίο τρίμηνο του 2011, σημειώθηκαν περίπου 30.000 παράνομες συνοριακές διελεύσεις στα εξωτερικά σύνορα, εκ των οποίων περίπου το 75% στον εν λόγω άξονα.

Δεύτερον, την εφαρμογή των κανόνων Σένγκεν. Κατά την περίοδο των έξι μηνών που καλύπτεται από την έκθεση, επανήλθαν οι έλεγχοι στα εσωτερικά σύνορα μόνον σε δύο περιπτώσεις: από τη Γαλλία στα σύνορά της με την Ιταλία (για τη σύνοδο κορυφής των G20 στις 3 και 4 Νοεμβρίου 2011) και από την Ισπανία στα σύνορά της με τη Γαλλία και στους αερολιμένες της Βαρκελώνης και της Γένοβας (για τη σύνοδο της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας από 2 μέχρι 4 Μαΐου 2012).

«Η Επιτροπή», τονίζεται στην έκθεση «θα συνεχίσει να διασφαλίζει την πλήρη εφαρμογή των ενωσιακών κανόνων, ιδιαίτερα όσον αφορά τους αστυνομικούς ελέγχους και τα εμπόδια στα εσωτερικά σύνορα».

Τρίτον, τους ελέγχους σχετικά με την ορθή εφαρμογή των κανόνων που διεξήχθηκαν σε διάφορα συμμετέχοντα κράτη (μέσω του μηχανισμού αξιολόγησης του Σένγκεν) σχετικά με: τα εναέρια σύνορα σε Ουγγαρία, Μάλτα και Σλοβενία, τις θεωρήσεις σε Τσεχική Δημοκρατία, Ουγγαρία, Mάλτα και Σλοβενία, τα δίκτυα SIS/Sirene σε Φινλανδία και Σουηδία, την αστυνομική συνεργασία σε Μάλτα, Σλοβενία, Σουηδία, Ισλανδία και Νορβηγία και την προστασία δεδομένων σε Τσεχική Δημοκρατία, Ουγγαρία, Πολωνία, Σλοβακία και Ισλανδία.

Παρά το γεγονός ότι η έκθεση καταδεικνύει ότι σε ορισμένες περιπτώσεις υπάρχει κάποιο περιθώριο βελτίωσης, καμία από τις αξιολογήσεις δεν έφερε στο φως το είδος ελλείψεων που θα απαιτούσε άμεση δράση της Επιτροπής.

Τέταρτον, τις διαδικασίες έκδοσης θεωρήσεων και τα καθεστώτα απαλλαγής από την υποχρέωση θεώρησης. Η έναρξη λειτουργίας του Συστήματος Πληροφοριών για τις Θεωρήσεις (VIS) στις 11 Οκτωβρίου 2011 απεδείχθη επιτυχής στην πρώτη περιοχή ανάπτυξης του συστήματος που καλύπτει την Αλγερία, την Αίγυπτο, τη Λιβύη, τη Μαυριτανία, το Μαρόκο και την Τυνησία. Όλα τα προξενικά γραφεία των κρατών Σένγκεν παγκοσμίως θα πρέπει να συνδεθούν με το Σύστημα Πληροφοριών για τις Θεωρήσεις εντός διετίας.

Πέμπτον, τις κατευθυντήριες γραμμές για την έκδοση (προσωρινών) αδειών διαμονής και ταξιδιωτικών εγγράφων. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή υπογραμμίζει την ανάγκη των κρατών μελών να ενημερώνουν εγκαίρως τα άλλα κράτη μέλη και την Επιτροπή για αποφάσεις που προτίθενται να λάβουν σε σχέση με την έκδοση αδειών παραμονής.

Σε περίπτωση που κάποιος μετανάστης δεν πληροί τις προϋποθέσεις ταξιδίου στο εσωτερικό του χώρου Σένγκεν, το κράτος μέλος που εκδίδει (προσωρινή) άδεια διαμονής θα πρέπει να επιλέξει να εκδώσει (προσωρινή) άδεια διαμονής που δεν ισοδυναμεί με θεώρηση Σένγκεν βραχείας διαμονής, ενώ τα κράτη μέλη θα πρέπει να ενημερώνουν τους κατόχους εγγράφων αυτού του είδους, με κατάλληλο και αποτελεσματικό τρόπο, για τις προϋποθέσεις υπό τις οποίες δύνανται (ή όχι) να ταξιδέψουν στο εσωτερικό του χώρου Σένγκεν.

Έκτον, τις κατευθυντήριες γραμμές σχετικά με τα αστυνομικά μέτρα στις εσωτερικές παραμεθόριες περιοχές.Τα κράτη μέλη μπορούν να ασκούν αστυνομικές εξουσίες στις εσωτερικές παραμεθόριες περιοχές, ούτως ώστε να ελέγχουν το δικαίωμα φυσικού προσώπου να διαμένει εντός της επικράτειας τους. Εντούτοις, οι έλεγχοι μπορούν να είναι μόνο αιφνίδιοι βάσει ανάλυσης του κινδύνου.

Κατά την αξιολόγηση της συμβατότητας των αστυνομικών ελέγχων που διεξάγονται στις εσωτερικές παραμεθόριες περιοχές με τους κανόνες Σένγκεν, είναι απαραίτητο να εξετάζεται ο τρόπος εφαρμογής των ελέγχων αυτών στην πράξη. Η Επιτροπή πρέπει να αναζητεί συγκεκριμένα στατιστικά στοιχεία από τα κράτη μέλη· μπορεί, ως εκ τούτου, να ζητεί από το συγκεκριμένο κράτος μέλος την υποβολή πληροφοριών σχετικά με τους διεξαγόμενους στα σύνορα ελέγχους κατά τη διάρκεια συγκεκριμένης περιόδου, καθώς και με τον τρόπο με τον οποίο αυτοί οι έλεγχοι συνέβαλαν στην επίτευξη των οριζόμενων στην εθνική νομοθεσία στόχων ή στρατηγικών, π.χ. στην καταπολέμηση του διασυνοριακού εγκλήματος.

Τον Σεπτέμβριο του 2011, η Επιτροπή υπέβαλε προτάσεις για την ενίσχυση της αποτελεσματικότητας και της νομιμότητας του συστήματος πληροφοριών Σένγκεν (IP/11/1036 και MEMO/11/606). Στην ανακοίνωσή της με τον τίτλο «Διακυβέρνηση του Σένγκεν - ενίσχυση του χώρου χωρίς ελέγχους στα εσωτερικά σύνορα», η Επιτροπή ανακοίνωσε την πρόθεσή της να υποβάλει στα θεσμικά όργανα της Ευρωπαικής Ενωσης δύο φορές το χρόνο, επισκόπηση σχετικά με τη λειτουργία του Σένγκεν.

Η πρώτη έκθεση που εκδίδεται σήμερα παρέχει τη βάση για τη διεξαγωγή συζήτησης στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και στο Συμβούλιο και συμβάλλει στην ενίσχυση της πολιτικής καθοδήγησης και συνεργασίας μεταξύ των 26 χωρών που αποτελούν μέρη του χώρου Σένγκεν (όλα τα κράτη μέλη της Ένωσης πλην του Ηνωμένου Βασιλείου, της Ιρλανδίας, της Ρουμανίας, της Βουλγαρίας και της Κύπρου, και 4 χώρες που δεν ανήκουν στην ΕΕ, η Ισλανδία, η Νορβηγία, η Ελβετία και το Λιχτενστάιν) .