Του Βασίλη Λαμπρόπουλου
Τρεις μαζικές κλοπές πινάκων από το Ίδρυμα Γουλανδρή, από το Τελλόγλειο Ιδρυμα στην Θεσσαλονίκη και από την συλλογή Ιόλα, στα μέσα της δεκαετίας του 90, έχουν μπει στο μικροσκόπιο της ΕΛ.ΑΣ προκειμένου να διαλευκανθεί η μεγάλη αρπαγή των πινάκων του Πικάσο, του Μοντριάν και του Κατσιά από την Εθνική Πινακοθήκη πριν από μία εβδομάδα.
Οι αξιωματικοί της ΕΛ.ΑΣ εξετάζουν σοβαρά το ενδεχόμενο οι επιδρομές αυτές της δεκαετίας του '90 και εκείνη της Εθνικής Πινακοθήκης να συσχετίζονται μεταξύ τους και να έχουν σχεδιασθεί από τα ίδια άτομα. Σημειώνεται ότι για τις παλαιότερες κλοπές είχε συλληφθεί ένας 43χρονος ιδιώτης κι οι διωκτικές αρχές ερευνούν αν στην αρπαγή των πινάκων στην Εθνική Πινακοθήκη συμμετείχαν άτομα που ίσως είχαν συνεργασθεί μαζί του εκείνη την χρονική περίοδο. Τα στελέχη της ΕΛ.ΑΣ εντοπίζουν σημαντικές ομοιότητες στις διαρρήξεις των εκθεσιακών χώρων και αναζητούν στοιχεία και πληροφορίες που θα τους οδηγήσουν στα ίχνη των δραστών.
Η πρώτη διάρρηξη σημειώθηκε τα ξημερώματα της 17ης Μαρτίου 1994 όταν και εκλάπησαν εννέα πίνακες του Τελλόγλειου Ιδρύματος του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Η επόμενη σημειώθηκε μετά από λίγες ώρες - το ξημέρωμα της 18ης Μαρτίου 1994 - στο Ίδρυμα Γουλανδρή Χορν στην οδό Μάρκου Αυρηλίου 5 στην Πλάκα που την περίοδο εκείνη φιλοξενούσε την συλλογή πινάκων Ελευθεριάδη - Τεριάντ. Τότε είχαν κλαπεί περίπου 40 πίνακες. Η τρίτη αρπαγή πινάκων σημειώθηκε στις αρχές του Μαΐου του 1997 στην βίλα του συλλέκτη Ιόλα στην Αγία Παρασκευή απ όπου είχαν κλαπεί τρεις πίνακες ζωγραφικής και προσωπικά του αντικείμενα. Ανάμεσα στα έργα που είχαν κλαπεί σε αυτές τις επιδρομές ήταν λιθογραφίες των Πικάσο, Μιρό, Σαγκάλ, Τζακομέτι και Ματίς.
Οι τρεις αυτές ληστρικές επιδρομές εξιχνιάσθηκαν εν μέρει από την Ασφάλεια Αττικής, στις 23 Μαΐου 1997, όταν και συνελήφθη ένας 43χρονος -τα αρχικά του Γ. Ρ- που θεωρείτο ο πιο δραστήριος «φιλότεχνος» διαρρήκτης. Ο 43χρονος σύμφωνα με τις τότε ανακοινώσεις της Αστυνομίας είχε ξεκινήσει την δράση του προχωρώντας σε ληστείες κοσμηματοπωλείων και σε διαρρήξεις σε διαμερίσματα. Είχε συλληφθεί το 1993 και είχε κατορθώσει να δραπετεύσει από τις φυλακές Κορυδαλλού στις 31 Ιανουαρίου 1994. Περίπου ενάμιση μήνα αργότερα προχώρησε στις μεγάλες κλοπές στο Τελλόγλειο Ιδρυμα και στο Μουσείο Γουλανδρή. Τους περισσότερους από τους κλεμμένους πίνακες φέρεται να τους έκρυψε σε διαμέρισμα στην οδό Αριστοτέλους 8 στην Αθήνα. Λίγες ημέρες αργότερα διέφυγε στην Ιταλία χρησιμοποιώντας το πλαστό όνομα Καλίκας. Ομως συνελήφθη από τις ιταλικές αρχές και λίγους μήνες αργότερα εκδόθηκε στην χώρα μας και φυλακίσθηκε στις φυλακές Τρικάλων. Αποφυλακίσθηκε την άνοιξη του 1997 και λίγες εβδομάδες αργότερα διέρρηξε την κατοικία του Ιόλα. Συνελήφθη τελικά σε ξενοδοχείο της οδού Βερανζέρου.
Οι αξιωματικοί της ΕΛ.ΑΣ εντόπισαν στο διαμέρισμα της οδού Αριστοτέλους πολλούς από τους πίνακες αλλά και δημοσιεύματα εφημερίδων εκείνης της χρονικής περιόδου σχετικά με άλλα μουσεία και γκαλερί που φαίνεται ότι είχαν μπει στο στόχαστρό του. Πέντε από τους πίνακες που είχαν κλαπεί από το Τελλόγλειο Ιδρυμα είχαν βρεθεί, τον Νοέμβριο του 1997, από αξιωματικούς της Ασφάλειας Αττικής σε δασώδη περιοχή της Πανεπιστημιούπολης, κοντά στην λεωφόρο Κατεχάκη. Οι πέντε πίνακες ήταν μέσα σε μια βαλίτσα κρυμμένη σε θάμνους, η οποία ήταν τυλιγμένη με αδιάβροχο πλαστικό. Μόνο η αξία των συγκεκριμένων πινάκων είχε υπολογιστεί τότε στο 1 δισ. δραχμές (περίπου 3 εκατ. ευρώ).
Η τελευταία φορά που ο Γ.Σ είχε απασχολήσει τις αρχές ήταν όταν είχε συλληφθεί στις 26 Ιουνίου 2006, για διαρρήξεις σε κατοικίες στα βόρεια προάστια, από όπου έκλεβε κυρίως έργα τέχνης και άλλα πολύτιμα αντικείμενα. Στην ίδια δικογραφία είχε κατηγορηθεί μαζί με άλλα τρία άτομα ηλικίας 51 έως 55 ετών.
Οι αξιωματικοί της ΕΛ.ΑΣ αναζητούν πληροφορίες για τυχόν πρώην συνεργούς του 58χρονου σήμερα διαρρήκτη που μπορεί να έχουν καταλυτικό ρόλο στην αρπαγή των πινάκων από την Εθνική Πινακοθήκη αφού έχει διαπιστωθεί κοινός τρόπος δράσης των κακοποιών. Επιπλέον συνεχίζουν τις έρευνες και προς άλλες κατευθύνσεις ενώ εξετάζουν και άλλες περιπτώσεις κλοπών πινάκων που έχουν σημειωθεί στο παρελθόν, όπως αυτή στις 29 Απριλίου 2001 από την κατοικία -στην οδό Εσπέρου στην Κηφισιά- ενός εφοπλιστή από όπου άγνωστοι είχαν αρπάξει 117 πίνακες των Ελλήνων ζωγράφων Γύζη, Ιακωβίδη, Παρθένη, Λύτρα και άλλων. Ακόμη έχει ενεργοποιηθεί το σύστημα υποκλοπών της ΕΥΠ ενώ επιχειρείται να αντληθούν στοιχεία και από κύκλο πληροφοριοδοτών της ΕΛ.ΑΣ [τοβημα].
