Οι επόμενοι
 |
Κάγκελα, σαν φυλακής. Πίσω τους, πιτσιρικαρία που ήρθε από μακριά, από κοντά, από δίπλα. Γεννήματα ξένης γης που της ανοίγουν πληγές οι απανταχού δυνατοί - πόλεμοι, φτώχεια, επεμβάσεις με «ανθρωπιστικές βόμβες». Παιδιά που πέρασαν ματωμένους δρόμους για να καταλήξουν στον Εβρο, στη Λέσβο, στην Αμυγδαλέζα...
Ασυνόδευτα στη μάχη τους για μια στάλα ζωής στο αλλού. Και εδώ, ανήλικοι, δωδεκάχρονοι και δεκαοκτάχρονοι, μετανάστες-πρόσφυγες, ανακατεμένοι με ενηλίκους, με ή χωρίς χαρτιά, που φωνάζουν «freedom». Τι να φωνάζει άραγε ένα πιτσιρίκι από το Αφγανιστάν, το Πακιστάν, τη Συρία πίσω από τα συρματοπλέγματα του Κέντρου Κράτησης Αλλοδαπών στην Αμυγδαλέζα; Ενα παιχνίδι; Ενα βιβλίο; Μεροκάματο για να στείλει πίσω στην πατρίδα όπου η οικογένεια φυτοζωεί - πολλά γι' αυτό ταξίδεψαν, με τον κίνδυνο να πέσουν στο μεροκάματο του τρόμου διακινητών πάσης φύσεως. Ενα κρεβάτι ολόκληρο, για να μην είναι μισός ακόμη και ο ύπνος του; Ελευθερία; Πού 'ν' την...
Διακόσιοι ανήλικοι, χωρίς να συνοδεύονται από ενήλικο και εκτός επιμέλειας οικείου τους, είναι στη λίστα αναμονής για να ανοίξει μία θέση από τις 313, όλες κι όλες, που υπάρχουν στα 10 κέντρα φιλοξενίας για ασυνόδευτα παιδιά. Στην Ελλάδα - και δεν είναι η μοναδική χώρα - επαφίεται η φροντίδα τους στην «καλοσύνη» των ευρωπαϊκών κονδυλίων, των ΜΚΟ, της Εκκλησίας, του εθελοντισμού και της φιλανθρωπίας. Οι κρατικές υπηρεσίες, όσες υπήρχαν, έχουν πλέον καταρρεύσει ελλείψει χρηματοδότησης.
«Ενιωσα ντροπή...»
«Η ντροπή που ένιωσα όταν επισκέφθηκα (με την αντιπροσωπεία του ΣΥΡΙΖΑ και του υπουργείου Προστασίας του Πολίτη), το προηγούμενο Σάββατο, το κέντρο κράτησης μεταναστών στην Αμυγδαλέζα ήταν ανείπωτη. Οχι μόνο γιατί η κατάσταση έχει χειροτερέψει (δεν υπήρχαν γιατροί το τελευταίο διάστημα, το φαγητό ήταν πατάτες και ρύζι, έβλεπες εγκαταλελειμμένα ανήλικα παιδιά). Αλλά και επειδή όλα αυτά συνέβαιναν με τον ΣΥΡΙΖΑ στην κυβέρνηση - και είναι μεγάλο το βάρος της ευθύνης που ενέχει αυτό, να βλέπεις αυτή την απάνθρωπη και εξευτελιστική κατάσταση». Ετσι περιγράφει στο «Βήμα» η βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ κυρία Βασιλική Κατριβάνου όσα είδε στην Αμυγδαλέζα. Ασχολείται επί χρόνια, αναπτύσσοντας και κινηματική δράση, με ζητήματα δικαιωμάτων.
Βλέπει πλέον και από την πλευρά της κυβερνώσας παράταξης όσα από καιρό διεκδικούσε να αλλάξουν. Μόνο που παραμένει το Δουβλίνο ΙΙ, έγινε το ΙΙΙ· σε αυτή την ΕΕ η αξιοπρέπεια των ανθρώπων μεταφράζεται σε διαχείριση για όποια χώρα είναι σημείο εισόδου μεταναστών και σε τείχος για όποιον αρνείται να τους δεχθεί στο έδαφος του «κοινού σπιτιού».
«Θα κλείσουμε τάχιστα αυτά τα στρατόπεδα, και έχουμε την ευθύνη να φτιάξουμε ανοιχτές δομές φιλοξενίας. Η εικόνα των εγκαταλελειμμένων παιδιών, μέσα στο κρύο, στοιβαγμένων σε κοντέινερ, χωρίς καμία φροντίδα, μας καταδιώκει. Η έγνοια μας είναι να αξιοποιήσουμε τις υπάρχουσες δομές και να τις ενισχύσουμε με κάθε τρόπο, και να φτιάξουμε νέες, όπου χρειάζεται» λέει η κυρία Κατριβάνου.
«Να δώσουμε ευκαιρίες»
Παιδιά που βρέθηκαν να περπατάνε ή να είναι στη βάρκα των εμπόρων της ελπίδας μόνα όταν οι δικοί τους είτε πνίγηκαν είτε σκοτώθηκαν καθ' οδόν. Ανήλικοι 10-16 ετών αντιμετωπίζονται ως παραβάτες της μεταναστευτικής νομοθεσίας. «Είναι παιδιά και πρέπει να αντιμετωπίζονται ως παιδιά. Θα κάνουμε το παν - όσο σηκώνουν οι δυνάμεις μας, ο ανθρωπισμός μας, η οικονομία μας, και να δώσουμε ευκαιρίες» λέει στο «Βήμα» ο Συνήγορος του Παιδιού κ. Γιώργος Μόσχος. Το ξέρει και το έχει δείξει και η εμπειρία ότι κάποια παιδιά από αυτά, αφότου βρουν στέγη σε δομές φιλοξενίας, το σκάνε είτε για να φτάσουν στις βορειοδυτικές χώρες - πολλά για εκεί ξεκίνησαν το ταξίδι τους και κόλλησαν στην Ελλάδα - είτε για να αναζητήσουν χρήματα για να βοηθήσουν όσους έμειναν πίσω στη χώρα τους.
Ωστόσο, όπως σημειώνει, «όσο υπάρχει το Δουβλίνο ΙΙ τα προβλήματα εντείνονται. Θα πρέπει να μπορούν να πηγαίνουν και σε άλλες χώρες οι μετανάστες, να γίνεται επιμερισμός με καταγραφή των μεταναστών που εντάσσονται σε καθεστώς προστασίας και να ακολουθείται για άλλους η διαδικασία επιστροφής στην πατρίδα τους».
Τον ενήλικο, με κάποιες διοικητικές κινήσεις, μπορείς να τον αφήσεις ελεύθερο με προαιρετική φιλοξενία, σημειώνει ο κ. Μόσχος. Για τον ανήλικο όμως χρειάζεται εποπτευόμενη φιλοξενία, ώστε να σώσεις παιδιά που κινδυνεύουν να πέσουν θύματα σε δίκτυα εκμετάλλευσης.
Τι μπορεί να γίνει; «Να αυξήσουμε τον αριθμό θέσεων σε ειδικούς χώρους για ανηλίκους. Οι υπάρχουσες εγκαταστάσεις λειτουργούν σε όλη την Ελλάδα με ευρωπαϊκούς πόρους κυρίως. Θα μπορούσε να υπάρχει μεγαλύτερη διαθεσιμότητα. Δεν αξιοποιήθηκαν σωστά πόροι για δομές τέτοιες και είναι άγνωστο τι θα συμβεί μετά τον Μάρτιο λόγω έλλειψης χρηματορροής» λέει.
Στην Κόνιτσα, για παράδειγμα, υπήρχε μια προνοιακή δομή και λειτουργούσε φιλοξενώντας ως 110 ασυνόδευτους ανηλίκους, αλλά δεν μπόρεσε να ανανεώσει το πρόγραμμα. Στην Αγιάσο, στη Λέσβο, ο ξενώνας είχε 80 θέσεις.
Δούλευε ως υποδοχή. Ανοιξε όταν έκλεισε η Παγανή, όπου οι συνθήκες ήταν πραγματική ντροπή. Ωστόσο έκλεισε και η δομή της Αγιάσου και τα παιδιά φιλοξενούνται από εδώ και από εκεί, στο ΠΙΚΠΑ κ.α.
Ο κ. Μόσχος πιστεύει στις «καλές πρακτικές» κατά τη φιλοξενία ασυνόδευτων παιδιών. Πάει πίσω. Πριν από κάμποσα χρόνια είχε συναντήσει στις φυλακές Αυλώνα έναν 14χρονο από το Πακιστάν. Του έλειπε το χέρι. Είχε κατηγορηθεί για διακίνηση μεταναστών. Διακινητής ετών 14; Προφανώς τον είχαν χρησιμοποιήσει επιτήδειοι. Τον ξαναείδε πρόσφατα. Εθελοντής σε κοινωνικές δράσεις και δουλεύει ως διερμηνέας. Ο κ. Μόσχος επιμένει ότι «υπάρχει περιθώριο να βοηθήσει η Πολιτεία παιδιά ταλαιπωρημένα».
Ελλάδα, χώρα-transit
Σύμφωνα με εκτιμήσεις, στην Ελλάδα φτάνουν ετησίως πολύ περισσότεροι από 2.000 ασυνόδευτοι ανήλικοι. Δεν καταγράφονται όμως όλοι. Μάλιστα, όπως και στην Αμυγδαλέζα, υπάρχουν παιδιά που έχουν καταγραφεί ως ενήλικοι.
Αλλοτε η Αστυνομία, σε σημεία υποδοχής, δηλώνει την ηλικία τους κατ' εκτίμηση, άλλοτε οι ίδιοι όταν τους πιάνουν δεν δηλώνουν ανήλικοι είτε επειδή δεν θέλουν να χωριστούν από άλλους μετανάστες είτε γιατί χρησιμοποιούν την Ελλάδα ως χώρα-transit στοχεύοντας να βρουν δουλειά στη Βόρεια Ευρώπη, ή για να έχουν ευελιξία, αναζητώντας οικονομική διέξοδο.
Με βάση όσα στοιχεία έχουν συλλεγεί, αυτή τη στιγμή υπολογίζονται σε 200 οι καταγεγραμμένοι ασυνόδευτοι ανήλικοι στη χώρα. Στην Αμυγδαλέζα, οι καταγεγραμμένοι ως ανήλικοι είναι 74.
2.390 αιτήματα το 2014
Πλήρεις οι ξενώνες, αξιολόγηση των αιτημάτων
Το 2014 τα αιτήματα παροχής υπηρεσιών υποδοχής, κοινωνικής στήριξης και στέγης για ανηλίκους ήταν 2.390, όπως επισημαίνει στο «Βήμα» ο κ. Χρήστος Δημόπουλος, υπεύθυνος της Υπηρεσίας Διαχείρισης Αιτημάτων Στέγασης Αιτούντων Ασυλο και Ασυνόδευτων Ανηλίκων της Διεύθυνσης Κοινωνικών Παρεμβάσεων του Εθνικού Κέντρου Κοινωνικής Αλληλεγγύης (ΕΚΚΑ) του υπουργείου Υγείας.
Ο κ. Δημόπουλος θεωρεί κρίσιμο να μειωθεί το διάστημα που παραμένουν ανήλικοι σε κράτηση ή σε επισφαλή φύλαξη: ήταν 25 ημέρες το 2013 (13 ημέρες για να βρεθεί στέγη και 12 ημέρες για να μετακινηθεί ως τον ξενώνα) και 30 το 2012. Επιμένει ότι πρέπει να ενταθούν οι προσπάθειες να γίνει πραγματικά ενιαίο το όλο σύστημα ώστε η συγκέντρωση των αιτημάτων από το ΕΚΚΑ να γίνεται άμεσα.
Το δέον γενέσθαι είναι ο ανήλικος, αφότου μπαίνει στα σύνορα και εντοπίζεται, να καταγράφεται, να κάνει εξετάσεις σε νοσοκομείο, να παραπέμπεται σε ξενώνα και να φτάνει εκεί αυθημερόν. Δημιουργήθηκαν σημεία πρώτης υποδοχής (δύο κινητές μονάδες στη Λέσβο και στη Σάμο και μία στον Εβρο). Δεν καλύπτονται όμως από μονάδα πρώτης υποδοχής τα νοτιοανατολικά σύνορα αλλά και η Αθήνα, που λειτουργεί ως σημείο εισόδου σε δεύτερο χρόνο. Η υπηρεσία ασύλου δέχεται αιτήματα στη Ρόδο, στον Εβρο, όχι όμως στη Θεσσαλονίκη...
Οι ξενώνες αυτή τη στιγμή είναι πλήρεις και οι αρμόδιες υπηρεσίες κατά την αξιολόγηση των αιτημάτων δίνουν προτεραιότητα σε πολύ μικρά παιδιά που δεν μένουν σε λίστα αναμονής, ενώ μένουν λίγο πιο πίσω άλλοι που μπορεί να έχουν καταγραφεί ως ανήλικοι αλλά φαίνεται ότι έχουν περάσει το ηλικιακό όριο.
Το βράδυ της Παρασκευής άρχισε η αντίστροφη μέτρηση για την έξοδο ενήλικων μεταναστών από το κέντρο της Αμυγδαλέζας. Αποχώρησαν οι πρώτοι 20 από τους περίπου 1.450 που βρίσκονται εκεί. Αυτή η κίνηση είναι αποτέλεσμα της πρόσφατης απόφασης που ελήφθη από τους αναπληρωτές υπουργούς Προστασίας του Πολίτη κ. Ι. Πανούση και Μεταναστευτικής Πολιτικής κυρία Τασία Χριστοδουλοπούλου με στόχο να κλείσει το Κέντρο της Αμυγδαλέζας και παράλληλα να εξετασθεί η εφαρμογή εναλλακτικών της κράτησης μέτρων και δημιουργία ανοιχτών δομών.
